Psycholoog Barbara heeft veel ervaring met de zorg voor mensen met een verslaving. Aan het begin van haar loopbaan viel ze van de ene verbazing in de andere. Ze vertelt in deze zorg blog over haar ervaring en wat volgens haar beter zou moeten.
Vol goede moed begon ik na mijn studie als zorgverlener in de verslavingszorg. Eerst als ambulant begeleider en daarna als sociotherapeut in de kliniek. Met al mijn passie zou ik weleens een bijdrage gaan leveren aan het herstel van cliënten tijdens en na hun verslaving. Niets bleek minder waar.
Totale verbazing
Wat mij als eerste opviel was de reactie van mijn collega’s, wanneer een cliënt een afspraak af zei. “Drie uur vrij te besteden, dus lekker even shoppen bij de Action!” werd er gezegd. Ik wist niet wat ik hoorde. Ik wist niet wat ik zag. Misschien had de cliënt wel een terugval gehad, misschien ging het niet goed. Maar er werd hier heel laconiek mee omgegaan en het leek wel of collega’s juist blij waren wanneer een afspraak niet doorging.
Nog erger was het feit dat wanneer ambulante cliënten opgenomen werden, mijn collega’s zich gedroegen alsof de persoon in kwestie was overleden. Ik was de enige die hen opzocht in de kliniek. Op welke manier had dit een positieve invloed op het herstel als er geen continuïteit in de hulp zat? Binnen de kliniek kon de sfeer bij een wisseling van shift zodanig veranderen dat dit immense invloed had op de patiënten. Het team was erg groot, vele collega’s niet bekwaam of geïnteresseerd in de patiënten. Je kan je misschien wel voorstellen wat het met je doet, als je ineens acht uur met iemand opgescheept zit die niet het beste met je voor heeft en liever sigaretjes rookt of bij andere collega’s op de kamer zit. En dat terwijl jij zeer kwetsbaar bent op dat moment.
Een negatieve spiraal
In de dubbele diagnose kliniek werd er geen schematherapie gegeven, terwijl dit de best bewezen therapie is voor persoonlijkheidsstoornissen. Nee, dit moest buiten de kliniek. Echter was de overgang van kliniek naar zelfstandig wonen met therapie nooit zonder slag of stoot. Denk aan patiënten die niet opgehaald werden, ellenlange wachttijden voor therapie of überhaupt geen woning hebben om naar terug te keren. Allemaal door een systeem wat uit regeltjes bestaat en waarbij er geen oog meer is voor de mens. Een terugval ligt op de loer en het riedeltje begint weer opnieuw.
In een cursus die ik via mijn werkgever ontving, werd ons geleerd dat het tegenovergestelde van verslaving verbinding is. Ik denk dat het huidige systeem eerder voor ontbinding dan verbinding zorgt. Cliënten raken juist steeds verder verwijderd van een terugkeer in de maatschappij. Riskant gebruik van drugs gaat gepaard met ontkenning, taboe en schaamte. Veel mensen die drugs gebruiken, mijden de hulpverlening of zoeken pas hulp op het moment dat ze zijn vastgelopen. Daardoor kampt het merendeel van de cliënten in de verslavingszorg met langdurige en complexe problematiek. Door mensen eerder te ondersteunen en goed voor te lichten via gerichte interventies, kan escalatie van problemen voorkomen worden.
Verhelderend onderzoek
Uit recent onderzoek van het Trimbos Instituut blijkt dat 3,6% van de volwassen bevolking een onvervulde zorgbehoefte heeft. Deze volwassenen hadden in die periode behoefte aan (meer) professionele hulp vanwege psychische problemen of alcohol- of drugsproblemen, maar hebben deze niet gezocht. Er is sprake van een onvervulde zorgbehoefte indien iemand behoefte heeft aan (meer) professionele hulp vanwege psychische problemen of alcohol- of drugsproblemen, maar deze niet heeft gezocht.
De recente rapporten van LADIS geven een beeld van de ontwikkeling van de afgelopen jaren (2017-2022), van personen die uiteindelijk wél de stap naar de verslavingszorg hebben gezet. Het is belangrijk om hierbij te letten op de tijd die tussen het ontwikkelen van de problemen en het daadwerkelijk zoeken van hulp zit. En wat blijkt? Veel problematiek blijft onder de radar en zien we niet of pas veel later terug in de zorgcijfers. Inzetten op het doorbreken van het stigma en het verkleinen van deze zorgkloof zijn dus erg belangrijk.
Samenwerken voor meer verbinding
Onderzoek maakt dus wel duidelijk dat het van groot belang is dat we verslavingspreventie integraal aanpakken, bijvoorbeeld met een samenhangend pakket van maatregelen gericht op verschillende domeinen. Daarbij moeten we ons zoveel mogelijk richten op bewezen effectie methodes én moeten interventies ook langdurig ingezet worden. Verslavingskunde Nederland heeft daarom een landelijk preventiepakket ontwikkeld.
Het betekent ook dat een effectieve aanpak voor verslaving en drugsgebruik niet alleen een verantwoordelijkheid voor het zorgdomein is. Het is cruciaal dat we hierbij goed samenwerken met het sociaal domein, wet- en regelgeving en bijvoorbeeld het woonbeleid voor kwetsbare groepen. Wanneer hier voor eens en voor altijd iets aan gedaan wordt en er dus ook verbinding ontstaat tussen instanties, is het mogelijk om weer te bouwen aan een maatschappij die in verbinding staat. Met elkaar en voor elkaar, met alle voordelen van dien.
Meer weten over verslaving?
In onze podcast De Interventie zijn we het gesprek aangegaan met verpleegkundig specialist Roshie Naseer, die werkzaam is bij kenniscentrum Jellinek. In een half uurtje vertelt zij alles over wat een verslaving is, wat jouw rol als zorgverlener hierin is en hoe je het beste om kunt gaan met mensen die verslaafd zijn. Natuurlijk kun je ‘m ook op Spotify luisteren of via je favoriete podcast app.
