We kunnen er niet omheen dat er al jaren wordt bezuinigd op de zorg, terwijl het misschien wel een van de belangrijkste onderdelen is van onze samenleving. Op veel plekken moet er zo efficiënt mogelijk gewerkt worden. Maar is dat wel haalbaar?
Marjan de Groot werkt al 27 jaar binnen de zorg, waarvan 14 jaar als verpleegkundige in de wijk. Ze loopt zelf regelmatig tegen de consequenties van ‘efficiënt zorgen’ aan.
Het ziekenhuis
Marjan werkt op dit moment voor de organisatie Buurtzorg binnen een van de stadsdelen van Hilversum. Buurtzorg werkt met kleine, zelfsturende en goed bereikbare teams en staat voor menselijkheid boven bureaucratie. Er is geen leidinggevende die beslissingen neemt, maar het team besluit in overleg met elkaar en met de cliënt. Vanzelfsprekend zijn er wel kaders waarbinnen gewerkt moet worden en moet er verantwoording afgelegd worden aan de verzekeraars. Daarnaast is er ook veel aandacht voor het weer afbouwen van zorg waar dit mogelijk is.
Toen Marjan nog in het ziekenhuis werkte, was dit wel anders. Hier was er over het algemeen weinig tijd voor een patiënt. Ze vertelt: “Daar waren ze altijd bezig met het feit dat we efficiënter moesten werken. Op een gegeven moment ben je daar wel klaar mee. Daarom ben ik gestopt met mijn werk in het ziekenhuis. Er bleef maar weinig tijd over voor de patiënten en toen dacht ik: dit ga ik gewoon niet meer doen. Ik ben in de zorg gaan werken omdat ik verschil wil maken. Het geeft heel veel energie als mensen blij worden van de zorg die je voor ze draagt. Dat is echt fijn.”
De zorgverzekeraars
Hoewel Marjan gelukkig veel energie en plezier haalt uit haar werk, is het haar ook niet ontgaan dat er op een aantal vlakken wordt bezuinigd. Vooral op het gebied van materialen bestellen is er veel veranderd. “Het is soms frustrerend op wat voor manier dingen geregeld moeten worden. Als het aankomt om materialen bestellen, hebben zorgverzekeraars een hele grote vinger in de pap. Tegenwoordig moet je een heel proces doorlopen voor je producten kan bestellen. Waar je eerst als verpleegkundige kon bepalen hoeveel incontinentieluiers iemand bijvoorbeeld nodig had, zijn het nu de zorgverzekeraars die dit bepalen. Zij vinden dat een cliënt misschien maar anderhalf incontinentiebroekje per dag nodig heeft. Zo werkt dat echt niet.”
In 2021 is deze manier van bestellen aangepast. Het doel was om het hele proces efficiënter en goedkoper te maken, maar dat blijkt in de praktijk helemaal niet zo te zijn. “Voorheen kon je altijd materialen via de apotheek bestellen”, vertelt Marjan verder. “Dit is toen veranderd naar grote medische speciaalzaken. Omdat zorgverzekeraars willen dat de kosten zo laag mogelijk blijven, moeten leveranciers gaan controleren of hetgeen wat besteld is daadwerkelijk nodig is voor een cliënt. Dat is ontzettend inefficiënt voor ons, maar ook voor huisartsen en assistentes. Ze willen namelijk van alles een machtiging hebben. Als ik bijvoorbeeld bel om een bed te bestellen voor iemand die erg achteruitgaat, dan willen ze van alles weten. Ik moet mijn big-registratie, functie, het ziektebeeld van de patiënt en nog meer zaken doorgeven.”
Wanner iemand producten nodig heeft voor incontinentie, is dit volgens Marjan nog veel gekker. Ze vertelt: “Het komt weleens voor dat een leverancier op gesprek bij de cliënt thuis en willen ze van alles weten over de incontinentie van de cliënt. Dit kost niet alleen veel tijd, maar is ook nog eens heel gênant voor de cliënt. Je voelt je als verpleegkundige ook niet serieus genomen. Als iemand wijkverpleging krijgt, mag je ervan uitgaan dat wij weten wanneer iemand dingen nodig heeft en dat er geen overbodige producten besteld worden.”
Positieve ontwikkelingen
Vaak wordt efficiëntie vanuit een negatieve hoek aangehaald, maar er zijn gelukkig ook positieve veranderingen te zien. Zo zijn er technische ontwikkelingen die tijdbesparend zijn en nieuwe bedrijven die specifiek te werk gaan. “Wanneer mensen steunkousen dragen, waren wij degene die deze aan en uit moesten doen. Dit zijn handelingen die toch weer tijd in beslag nemen. Dit doen we tegenwoordig niet meer. Hier schakelen we een andere organisatie voor in, Betsy. Dit zijn geen verpleegkundigen maar mensen die specifiek aan huis komen voor het aan- en uittrekken van steunkousen. Een veel goedkoper alternatief dat onze werkdruk ook nog eens verlaagt. Maar als zij bijvoorbeeld een wondje op de voet van een cliënt zien, bellen ze ons wel om te vragen of we ernaar kunnen kijken.”
Sinds december is het maken van rapportages ook een stuk makkelijker geworden in de organisatie van Marjan. “We kunnen nu namelijk spraak gestuurd rapporteren. Je spreekt je rapportage in en deze komt dan automatisch onder de rapportage van de cliënt in het Buurtzorgweb te staan. Dit scheelt ons een hoop tijd!” Marjan is gelukkig heel blij met haar werk, wat grotendeels komt door haar werkgever Buurtzorg. Maar ook zij heeft in de afgelopen jaren gemerkt dat bezuinigingen en het altijd maar willen sturen op efficiëntie, het werkplezier kunnen afnemen. Laten we hopen dat dit in de toekomst zal veranderen. Want iemand met een zorghart wil tijd en aandacht kunnen geven aan een cliënt. Het is zonde als dat verloren gaat.
