Mijn vorige blog over hoe je mensen vaak beter helpt door zelfredzaamheid te stimuleren is ontzettend vaak gelezen. Er kwamen dan ook veel reacties op van jullie collega’s. Vele waren het eens, sommige genuanceerd of sceptisch. Een veelgehoorde reactie was dat je bij zelfredzaamheid stimuleren, vaak als onbehulpzaam of onvriendelijk werd bestempeld. Daarom vertel ik graag hoe ik die balans gevonden heb.
Korte termijn versus lange termijn
Natuurlijk is belangrijk om behulpzaam en vriendelijk te zijn. Maar er zijn grenzen. Daarnaast vind ik dat je iemand niet altijd op de lange termijn helpt door enkel vriendelijk en behulpzaam te zijn. Op de korte termijn is het natuurlijk makkelijk om alles over te nemen. Van het denkwerk tot en met ADL en dat resultaat ziet de cliënt vaak ook als eerste.
Als zorgvrager zien we allemaal veel liever dat een hulpverlener een hapklare oplossing heeft voor het probleem. Van een pil, een korte behandeling tot en met een helder antwoord met een duidelijk beloop. En wanneer dat er niet is, gaan we maar wat graag op zoek naar iemand die beweert het wel te hebben. Want zelf aan de slag moeten gaan voor je gezondheid, dat is een stuk moeilijker.
Ook ik ken dat gevoel. En in sommige gevallen is dat ook mogelijk, maar veel vaker is dit niet het geval. Al helemaal niet in mijn werkveld, de geestelijke gezondheidszorg. Er spelen vaak enorm veel factoren mee en natuurlijk staan wij klaar om te helpen en om de weg te wijzen, te luisteren en advies te geven. Maar daar hoort in mijn ogen ‘alles overnemen’ niet bij.
Verandering geeft weerstand
Oké, daar zijn we het ongetwijfeld allemaal over eens. Je komt bij je zorgvrager en dan? Voorzichtig opper je dat het beter is om te bekijken wat de cliënt zelf kan doen en al heeft geprobeerd. Met een beetje mazzel werkt je cliënt mee en ziet hij ook in dat dit de beste manier voor hem is en kijkt hij verder dan alleen op korte termijn.
Maar in de praktijk hoor je natuurlijk veel vaker: ‘’ja maar, puntje puntje doet dat wél altijd voor mij.’’ Of: “maar ik heb het altijd zo gedaan.” Oftewel: weerstand. En dat is in de meeste gevallen zo. Verandering is voor veel mensen nou eenmaal lastig en roept daarom heel vaak weerstand op.
Geef uitleg, heel veel uitleg
Wat nu? Gooi je de handdoek in de ring? Niet als het aan mij ligt. Probeer met de patiënt na te gaan waar het pijnpunt ligt. Waarom is er weerstand? Blijf vriendelijk en geduldig en leg uit waarom het in jouw ogen beter is om het op een andere manier te doen.
Leg uit dat het lijkt alsof het nu niet zoveel oplevert maar dat dat op de lange termijn zeker wel zo is. Dat je het absoluut niet doet omdat je er geen zin in hebt, of omdat je onvriendelijk bent (hoewel ik het me geen twee keer laat zeggen als ik als hulpverlener een keer lekker lui mag zijn). Verplaats je daarbij steeds in je zorgvrager. Hoe zou jij het vinden in zijn situatie? Wat zou jou kunnen helpen? Luister naar wat je cliënt te zeggen heeft.
Vaak is dat voldoende. Jij begrijpt je cliënt beter en hij of zij begrijpt jouw beweegreden beter. Vervolgens beweegt hij of zij met je mee, sluit je een compromis óf krijg je in het slechtste geval nog meer weerstand. In dat laatste geval leg je het nog een keer uit. Waarom je écht uitgaat van wat jij denkt dat het beste is voor hem of haar.
Geen effect? Leg je er dan bij neer en ga niet in discussie. Kom er een volgende keer voorzichtig op terug. Misschien heeft je cliënt erover nagedacht en is hij of zij tot bezinning gekomen. Zo niet? Dan heb je je uiterste best gedaan. 1000 hulpverlenerskarmapunten voor jou. De volgende keer lukt het misschien wel.
Geduld, kleine doelen en vier succes
Zoals ik in mijn vorige blog al zei: een luie hulpverlener zijn valt niet mee. Zeker niet als er ook nog aan alle kanten van je wordt getrokken en je een berg aan administratie nog groter dan de Kilimanjaro staat te wachten. Sleutelwoorden zijn: begrip, goede communicatie, veel uitleg, een beetje humor en geduld.
Verwacht ook niet in een keer heel erg veel. Begin met kleine doelen. Hele kleine doelen. Val eindeloos in herhaling en geef complimentjes. Vier ieder succes. Klein of groot. Wedden dat je, ook al vindt je cliënt in het begin misschien van niet, je op de lange termijn zijn of haar hart voor je wint? Veel succes allemaal!
Ben jij zorgprofessional en op zoek naar de inhoudelijk mooiste opdrachten in de GGZ?
DNZ heeft dé opdrachten en vacatures voor Psychiaters en Verpleegkundigen als ZZPer of in vast dienstverband.
