Kunnen we het even hebben over het fenomeen sterk zijn? ‘Ik moet sterk zijn’. Het is niet de eerste keer dat ik dit hoor van een patiënt en het valt me op dat mensen hun emoties niet tonen of zelfs erkennen omdat ze het idee hebben dat ze dan niet sterk zijn. Waar halen mensen dat toch vandaan?
Als oncologieverpleegkundige werk ik veel met patiënten die in een heftig traject zitten. Iedereen verwerkt dit op zijn of haar eigen manier. Toch valt het me de laatste tijd steeds vaker op dat mensen het idee hebben dat ze alsmaar hun emoties de baas moeten blijven, dat ze ‘sterk moeten zijn’.
Voor sommige mensen zal dit ongetwijfeld een copingstijl zijn die heel effectief voor ze is, maar vaak genoeg krijg ik ook het idee dat mensen hun emoties weg proberen te duwen waardoor alles uiteindelijk alleen maar nóg emotioneler wordt. Stiekem breekt het telkens weer mijn hart als ik zie dat mensen tegen willens en wetens in sterk proberen te blijven.
Flink wat meegemaakt
Zo ook een 58-jarige patiënte van mij. Ze zit aangekleed op haar keurig opgedekte bed, net nadat haar man naar huis is gegaan loop ik haar kamer binnen om medicijnen te geven. We maken een praatje en het duurt niet lang voor ze vertelt hoezeer het haar tegenvalt. Ze had niet gedacht dat ze hier nu opgenomen zou zijn.
De vrouw had al behoorlijk wat meegemaakt. Ze was inmiddels een borstsparende operatie, chemotherapie en een flink aantal bestralingen verder. Nu zou ze haar leven weer een beetje terug krijgen, zou ze eindelijk beginnen met opbouwen en weer wat vaker naar buiten gaan. Ze zou gaan herstellen.
Maar nu is ze weer hier, met een complicatie die roet in het eten gooit. Net nu het eigenlijk allemaal beter zou moeten gaan. Verdriet en machteloosheid vullen de kamer wanneer ze me haast wanhopig aankijkt en zegt: “Ik wil zo graag huilen, maar het lukt niet.” Ik vraag haar hoe het komt dat het niet lukt om te huilen, waarop ze antwoordt: “Ik moet sterk blijven.” Terwijl ze dit zegt gaan mijn nekharen recht overeind staan.
Huilen maakt je niet minder sterk
Degene die ooit rondgebazuind heeft dat sterk zijn hetgeen is wat je moet doen zodra je een grote tegenslag te verduren krijgt, wil ik weleens spreken. Waarom wordt het mensen ingeprent dat ze geloven dat sterk zijn de enige mogelijkheid is om met zo’n situatie om te gaan? En waar in dat hele kromme verhaal wordt emotie tonen niet gezien als sterk zijn? Waarom mag je niet huilen, toegeven dat het allemaal even te veel is, zeggen dat de situatie ronduit kut is? Waarom wordt zeggen hoe je je voelt niet gezien als sterk zijn?
Daar zit ze dan, met haar ziel onder haar arm op haar keurig opgedekte bed. We praten erover door, waarna ik uiteindelijk zeg dat huilen haar niet minder sterk maakt. Met moedige, licht vochtige ogen kijkt ze me aan. Langzaam maar zeker rolt er een traan over haar wang, en al snel volgt er nog een. Het zijn de eersten van velen. Tegen de tijd dat alle tranen gedroogd zijn, oogt mijn patiënte nog sterker dan ervoor, maar dan wel met een zee aan tranen lichter. Ik voel dat het me aangrijpt, dat haar tranen me raken. ‘Niet doen,’ denk ik, terwijl ik een traan wegslik, en ik betrap mezelf. ‘Sterk zijn’.
