De impact van slaap is immens groot. Dat weet neurowetenschapper en slaapexpert Leo van Woerden als geen ander. In zijn trainingen leert hij zorgverleners hoe je zo optimaal mogelijk kunt slapen. Speciaal voor Nursestation deelt hij de belangrijkste informatie.
Bijna een kwart van de Nederlanders heeft slaapproblemen, bleek eerder uit onderzoek van het CBS. En onder de mensen die slecht slapen, geeft bijna de helft aan dat het zo erg is dat ze er overdag minder goed door kunnen functioneren. Als neurofysioloog wil Leo van Woerden mensen helpen om zichzelf overdag te verbeteren. “De grootste factor daarin is de kwaliteit van je slaap. Met vier uur slaaptekort presteert iemand net zo slecht als dat je voor de wet dronken zou zijn. Bijslapen helpt een beetje, maar nooit helemaal. Niet alle processen in je lichaam herstellen namelijk even snel. De schade kan je niet zomaar meer inhalen.”
Deze impact heeft jouw slaappatroon
En die schade kan flink zijn. Als je last hebt van slaaptekort, zal je dat overdag zeker merken. Je voelt je minder op je gemak, bent minder productief, hebt meer negatieve gedachten en bent mogelijk ook angstiger. Die effecten hoef je niet meteen te merken. Sommige mensen hebben zelfs het idee dat ze zich beter voelen na een korte nacht. Dat kan zo lijken, maar is niet zo. Je lichaam geeft je dan een boost zodat je op adrenaline door kan draaien.
Leo van Woerden legt uit: “Je staat altijd ‘aan’, ook als je slaapt. Op deze momenten verplaats je jezelf alleen naar een andere staat van bewustzijn. En dan wordt het kicken, vind ik. Je lichaam gaat tijdens de diepe slaap in een stand waarin het allerlei magische processen doorloopt. Het immuunsysteem wordt volledig gereguleerd in je slaap, je lange termijn geheugen bouw je dan ook op. Als je een nachtje doorhaalt om voor een tentamen te leren, dan haal je dat eigenlijk alleen dankzij je korte termijn geheugen. Je zal zien dat die informatie niet opgeslagen wordt in je geheugen, want daar heb je je slaap dus voor nodig. Als je een nachtje overslaat, maak je 40% minder nieuwe herinneringen aan.”
Een optimale nachtrust zorgt ervoor dat je gezonder bent én blijft. “Wanneer je slaapt maak jij je brein schoon van alle afvalstoffen”, vult hij aan. “Als je controle hebt over je slaap, zal je dus ook minder ziek worden. Bijna elke westerse ziekte heeft een verband met slaapproblemen, dat geldt voor zowel fysieke als psychische ziektes. Als je dat eenmaal hebt kan je het met wat extra uurtjes slaap niet meer oplossen, maar als je op tijd ingrijpt kan je sommige ziektes wel voorkomen.”
Het is dan ook niet gek dat goed uitgeslapen personeel belangrijk is voor werkgevers. Zij voelen zich beter, zijn positiever naar collega’s, werken creatiever en slimmer, kunnen beter samenwerken en nemen betere beslissingen. Daarnaast is een goed uitgeslapen werknemer ook minder vaak ziek en heeft hij of zij een minder groot risico op een burn-out. “Een werknemer die goed slaapt, levert elk jaar een voordeel van bijna 35.000 euro op.”
Zo slaap je optimaal
De kwaliteit van je slaap maakt dus een behoorlijk verschil. Leo van Woerden helpt mensen dan ook om hun optimale slaap te bereiken. Als je regelmaat hebt en genoeg kwalitatieve uren slaapt, kun je het optimaal noemen. Studies laten zien dat vooral ritme en regelmaat hierin bepalend zijn, maar dat is natuurlijk lastig als je onregelmatige diensten draait. “Toch is het ook dan mogelijk om je slaap te optimaliseren”, vertelt hij. “Mensen kunnen wel verschillende ritmes en structuren volgen, maar je moet hier dan wel een goed protocol voor volgen. Een powernap op een vast tijdstip kan bijvoorbeeld al helpen.”
Omdat ‘optimaal’ een vrij breed begrip is, hanteert Leo van Woerden naast regelmaat drie vaste factoren voor een goede slaapkwaliteit:
1. Gedrag
Dit is alles wat je op een dag doet en denkt. Onderzoek liet bijvoorbeeld zien dat trampoline springers die salto’s hadden gesprongen meer droomslaap hadden. Zo is gebleken dat je in je dromen, als het ware in virtual reality modus, je motorische vaardigheden oefent. Maar mentale stress en kritische gedachten zorgen ervoor dat je niet in slaap kunt vallen of te vroeg wakker wordt. Dit komt doordat je stress-hormoon op de verkeerde momenten komt en je wakker houdt of maakt.
2.Stofwisseling
Hierbij moet je denken aan alles wat je tot je neemt. Als je een reep pure chocolade of een kop koffie drinkt voordat je gaat slapen, gaat het mis. Zelfs als je denkt dat je hier geen last van hebt. Cafeïne maskeert namelijk jouw vermoeidheid, maar je lichaam ís wel moe. Je valt na dit soort producten misschien wel in slaap, maar die zal minder diep zijn. En die diepe slaap is juist zo belangrijk.
3. Omgeving
Het zal niet als een verrassing komen, maar goed slapen lukt natuurlijk niet als je in een luidruchtige omgeving ligt of wanneer er veel licht is. Onder deze pijler vallen dus eigenlijk alle externe factoren. Zorg dat je slaapkamer perfect aansluit op jouw nachtrust. Het moet er donker zijn, niet te warm, let op dat het stil genoeg is en scroll bijvoorbeeld niet meer door sociale media vlak voordat je gaat slapen.
Een veelgehoorde reden waarom goed slapen niet wil lukken, is stress. Leo van Woerden vertelt: “Mentale stress en kritische gedachtes zijn heel heftig. Als je stress hebt, kan je trucs toepassen om tot rust te komen. Je moet iets bedenken waardoor je mentaal de controle kwijtraakt, want je brein is namelijk heel slecht in staat om twee dingen tegelijk te doen. Maak bijvoorbeeld een lijstje met dingen waar je dankbaar voor bent. Dat kunnen hele simpele dingen zijn, zoals een knuffel van je kinderen of die lunch met je vader. Als je dit doet, heb je geen plaats meer voor negatieve gedachtes en kan je tot rust komen.”
Slaap bespreekbaar maken op je werk
Je brengt een groot deel van je dag door op de werkvloer, dus jouw baas kan een hoop betekenen voor je slaapkwaliteit. Allereerst is stress funest, dus een minder hoge werkdruk is van groot belang. Om goed te slapen moet je overdag ook voldoende licht en beweging hebben. En het is heel mooi als werkgevers hun personeel proberen te inspireren, want werkplezier draagt ook bij aan een goede nachtrust.
“Slapen is niet optioneel, ieder mens moet dit doen. Om dat te optimaliseren zal je de hele dag door keuzes moeten maken die bijdragen aan je slaap”, vertelt Leo van Woerden. “Dat is niet niks. Om dat goed onder de knie te krijgen, heb je niet alleen kennis maar ook motivatie en technieken nodig. Met mijn trainingen zorg ik dat je al die skills in huis haalt. Dat is voor iedereen geschikt, maar al de risico’s en verschillen zijn het grootst bij personeel dat wisselende diensten draait. Ik focus me daarom vooral op zorgverleners.”
Wil jij jouw slaap ook verbeteren? Klop dan samen met je collega’s eens aan bij je werkgever om een inspirerende lezing of workshop in te plannen. Uiteindelijk zal het leiden tot minder uitval, minder fouten op de werkvloer, gelukkigere werknemers en meer productiviteit. Voor meer informatie kijk je op de site van Leo van Woerden. Voor direct contact kun je mailen met Leo van Woerden via leo@leovanwoerden.com. Meteen een lezing of workshop inplannen? Dat kan hier.
