“Het leven zit simpel in elkaar: als we niet eten, gaan we dood.” Ron Legerstee, docent en consultant op het gebied van wondgenezing en weefselherstel, valt graag vrolijk met de deur in huis. “Voeding niet serieus nemen, is het leven niet serieus nemen. Dus laten we eerst eens stil staan bij dat leven. Wat is leven?” En hoewel Ron met deze vraag een filosofische afslag dreigt te nemen, wordt hij juist verrassend concreet. Enthousiast neemt hij zijn publiek mee in de wondere wereld van wondheling en welke voeding hierbij past.
Alle levende dingen op aarde, ook wij, zijn chemoorganoheterotroof. In dat woord, je maakt er met Scrabble trouwens goede sier mee, zit niets anders verstopt dan dat wij zo zijn samengesteld dat we doodgaan als we geen planten en/of dieren eten. Goed, ten opzichte van een simpele schimmel kunnen wij als mens misschien wel een beetje meer, zoals losse cellen door ons lichaam laten reizen, maar we hebben dus allemaal dezelfde behoefte: voedsel. Want zonder voedsel geen groei en geen onderhoud.
Alles kan kapot (maar gelukkig ook weer heel)
Wat we ook gemeen hebben met planten en dieren, is dat we beschadigd kunnen raken. En dat we dat gelukkig ook weer kunnen repareren. Die beschadigingen kunnen ontstaan door voeding (te veel, te weinig), afweer (overdreven, niet), chemische invloeden, oxygenatie stoornissen, fysische krachten (bijvoorbeeld doorligplekken), infecties en genetische defecten. Is de huid defect, dan heb je een wond en gaat er veel energie naar die plek om te helen. En als je bedenkt dat eiwitten de sleutel tot energie vormen, dan begrijp je dat een wond alle eiwitten uit je trekt.
Het recept voor wondheling: eiwitten
Alle levende dingen bestaan uit dezelfde materialen: eiwitten. En eiwitten, met name aminozuren, zijn essentieel als je het over wondheling hebt. Aminozuren zijn namelijk de bouwstenen voor het eiwit in lichaamscellen. Een mens bestaat uit zo’n honderdduizend actieve eiwitten die gemaakt worden door ribosomen, de eiwitfabrieken van je lichaam. Die fabrieken hebben brandstof nodig. Tenslotte geldt: wondheling = repareren = energiebehoefte. Maar waar haal je die brandstof dan precies uit? Dat zijn zowel plantaardige als dierlijke bronnen. Denk aan eieren, brood, granen (rijst en pasta) peulvruchten (bonen en linzen), noten, paddenstoelen, vlees, vis, gevogelte, melk(producten) en kaas.
Houd die haren!
Oké, eiwitten zijn dus essentieel voor reparaties van het lichaam. Dat helen gaat, in het geval van huiddefecten vanuit de haarfollikel. Daarover gesproken: al je haarfollikels krijg je als foetus cadeau en daar moet je het je verdere leven mee doen. Haarfollikels kunnen namelijk niet nieuw gemaakt worden. Zodoende is het laseren van lichaamshaar af te raden. Immers: mocht je ooit een wond krijgen op een plek waar die haarfollikels niet meer zitten, dan kan de wondheling een probleem worden. Overigens is epileren en scheren geen probleem; daarbij blijven de haarfollikels intact.
Een schone wond
Met het toenemende probleem van antibiotica-resistentie vormen bacteriën een steeds groter probleem op het gebied van wondheling. Om de bacteriën te verslaan, heb je een flink leger witte bloedlichaampjes nodig. Maar misschien raad je het al: die eiwitten had je juist zo hard nodig voor de heling van de wond! Zorg ervoor dat alle eiwitten gebruikt kunnen worden voor de wondheling in plaats van reiniging en probeer bacteriën zo veel mogelijk uit die wond weg te houden. Was telkens goed je handen en hoest niet in de wond. En uiteraard: geef goede voeding. Want in alle processen en in alle fasen van de wondgenezing is de juiste voeding het allerbelangrijkst.
Marieke Stegenga schreef dit artikel n.a.v. de presentatie tijdens het congres ‘Zorg rondom voeding’ op 14 maart 2018. Meer informatie over Congressen MetZorg op www.congressenmetzorg.nl.
