Verpleegkundige Richard Jorna ontwikkelde het Kwartet Medicatieveiligheid. Hoe werkt het en wat leer je ervan?
Richard Jorna (46) werkt als Kwaliteitsverpleegkundige, waardoor hij boventallig meewerkt in zorgteams. Samen met het team werkt hij aan een kwaliteitsslag. Door gerichte vragen te stellen zorgt Richard ervoor dat zorgprofessionals helder krijgen waarom ze handelen zoals ze doen. Daarmee bereikt hij bewustwording. Wanneer een team ook na zijn vertrek elkaar gerichte vragen blijft stellen, dan zijn ze al een heel eind op de goede weg om kwalitatief hoogwaardige zorg te leveren.
Om het zorgteam op een speelse manier met elkaar in gesprek te krijgen, heeft Richard Jorna het Kwartet Medicatieveiligheid ontwikkeld. Het ziekenhuis, verpleeghuis, verzorgingshuis of de thuiszorg – in elke zorgsetting – kan het spel worden gespeeld.
Waarom juist een kwartetspel over het onderwerp medicatieveiligheid?
“Medicatieveiligheid is zo’n gebied waar zorgkwaliteit van groot belang is. Niet voor niets zijn er zoveel gezondheidszorgprotocollen. Ik kom op de werkvloer nogal wat onduidelijkheid tegen wanneer het gaat over medicatieveiligheid. Het begint bij kennis en kunde; op de hoogte zijn van de wet- en regelgeving rondom medicatie. Maar vaak is die kennis ook wel wat weggeëbd en moet je elkaar scherp houden.
Kennis van de protocollen is belangrijk, maar net zo belangrijk is het communiceren in je team. Geef je aan je collega’s te kennen wanneer je afwijkt van een protocol? Ben je je ervan bewust wanneer je afwijkt van de afgesproken werkwijze? En wat doe je als je ziet dat een collega afwijkt van het protocol? Het kwartetspel nodigt uit om met elkaar in gesprek te komen hierover.”
Noem eens wat voorbeelden die onduidelijk zijn op de werkvloer?
“Wanneer een patiënt is overleden, moeten binnen 24 uur de opiaten van de overledene van de afdeling zijn. Soms zie je dat een team niet goed georganiseerd heeft hoe deze medicatie weer bij de apotheek komt binnen de toegestane tijd. Het ontbreekt nogal eens aan kennis over deze regelgeving. Wat je ook veel in de praktijk ziet is dat verpleegkundigen voor het geven van de medicatie al hebben afgetekend terwijl dat achteraf moet. Weet de verpleegkundige dat dat eigenlijk niet hoort? Handel je er naar? En als jij vooraf aftekent, heb je dan helder waarom je dat doet? En heb je nagedacht wat je nodig hebt om toch volgens protocol achteraf af te tekenen? Zulke vragen moet je in je team aan elkaar durven stellen. Dán pas kun je een verbeterslag maken in de zorgkwaliteit.”
Welke onderwerpen komen zoal aan bod in het kwartetspel?
“In het kwartetspel komen zeven thema’s rond medicatieveiligheid aan bod, waaronder de Medicijnkar, Toedienlijsten, Insuline, Cliëntendossier en Opiaten. Op de kaartjes zelf staat een korte beschrijving, maar de online te downloaden toelichting is een uitgebreid – en samen met V&VN ontwikkeld – leerzaam document dat volledig getoetst is aan de huidige wet- en regelgeving.”
Wat bereik je ermee als je het kwartetspel speelt?
“Oplossingen bedenken en werken volgens het protocol moet je niet willen omdat de inspectie dit van je eist. De drijfveer moet zijn dat je veilig met medicatie wilt omgaan. Uiteraard volgens de richtlijnen en protocollen. Maar je moet ook snappen waarom de regelgeving is zoals hij is. Het heeft in veel situaties geen zin om regelgeving van bovenaf op te leggen. In de hogere lagen van de organisatie ontbreekt vaak het begrip voor de werkwijze. Maar als jij als zorgprofessional het gesprek op de werkvloer aangaat en samen zoekt naar oplossingen, dan is het een gedrágen oplossing. En een oplossing die werkt. Het kwartetspel is een mooi middel om als team samen oplossingen te bespreken. Neem met je team eens in de pauze de tijd om samen dit kwartetspel te spelen. Uiteraard gaat het er bij dit spel niet om wie de meeste kwartetsets wint. Het is de bedoeling dat je met elkaar in gesprek komt. En dat datgene wat verbetering behoeft, aangepakt wordt.”
Waar moet je op letten als je het kwartet speelt?
“Leg als team de lat niet te hoog. Verwacht niet dat je alle slordigheden meteen hebt opgelost. Teams die kleine stapjes zetten, groeien het hardst. Pak één ding tegelijk aan. Trek er bijvoorbeeld twee weken voor uit om de afspraken rondom aftekenen na medicijnen toedienen, goed op te volgen. Help elkaar er ook aan herinneren. Stap voor stap kun je dan iets aanpakken wat er bij jullie nog kan verbeteren. Maar vooral; blijf met elkaar in gesprek en luister goed naar wat de ander te vertellen heeft. Waarom die een bepaalde handeling doet zoals hij doet. Het kwartet is daarbij een goed (hulp)middel.”
Het kwartetspel bestellen?
Het kwartetspel, uitgevoerd met heldere fullcolour-afbeeldingen en verpakt in een handzaam doosje, is verkrijgbaar via Richard Jorna’s website. Een uitgeklede versie van het kwartetspel is gratis te downloaden. Het kwartetspel is voor 9,95 te bestellen op Richards website: www.zorgvoorprojecten.nl/kwartet
Richard Jorna werkt onder de bedrijfsnaam ‘Zorg voor Projecten’ aan vernieuwende initiatieven in de zorg. Wat hij ook doet, in alles is hij gericht op professionaliteit, collegialiteit en motivatie.
