Decompensatio cordis, ook wel bekend als hartfalen. Tijdens haar werk als verpleegkundige in het ziekenhuis krijgt blogger Irene Klaassen er regelmatig mee te maken. Ondanks dat de specialismen totaal verschillend zijn, uit het ziektebeeld zich in de praktijk vaak op dezelfde manier. Maar hoe herken je decompensatio cordis nu als verpleegkundige?
Niet alleen op de afdeling cardiologie, maar ook op de interne geneeskunde of longgeneeskunde zie ik het in verschillende vormen voorbij komen. Hartfalen is een veelvoorkomend ziektebeeld, dus we lichten uit wat het inhoudt, waar je als verpleegkundige op let en hoe zich dat in de praktijk uit.
Wat is decompensatio cordis?
Bij hartfalen is er vaak sprake van een verminderde pompkracht van het hart, waardoor zuurstof en voedingsstoffen minder goed door het lichaam getransporteerd kunnen worden. Het kan zowel chronisch als acuut ontstaan, waarbij er niet altijd duidelijke voortekenen aanwezig hoeven te zijn. Decompensatio cordis kan verschillende gezondheidsproblemen veroorzaken, zowel op de lange als op de korte termijn.
In het begin ervaart de patiënt vaak weinig tot geen klachten en wordt het dan ook niet altijd herkend. Er kan kortademigheid bij inspanning ontstaan, wat verward kan worden met het ouder worden of klachten van vermoeidheid. Gaandeweg kan dit tot verschillende gezondheidsproblemen leiden, zeker wanneer het niet tijdig herkend wordt. In het begin weet het lichaam dit nog te compenseren, maar gaandeweg raakt het uit balans.
Waar let je op als verpleegkundige?
Omdat hartfalen acuut kan ontstaan, is het als verpleegkundige ontzettend belangrijk om je patiënt nauwlettend in de gaten te houden. Controleer dagelijks de vitale functies, monitor het gewicht en de urineproductie, observeer de ademhaling en controleer of de patiënt oedemen ontwikkelt. Wees alert op de voorgeschiedenis en medicatie van de patiënt die een eventueel overvullingsbeeld zouden kunnen uitlokken. Een kleine verandering kan er al voor zorgen dat de patiënt uit balans raakt. Dagelijkse monitoring is dus essentieel.
De behandeling van hartfalen is gericht op het herkennen en het behandelen van het ziektebeeld, met als doel om het lichaam weer in balans te krijgen. Een simpele interventie, zoals het starten van een vochtbeperking of een zoutarm dieet, kan al het verschil maken. Daarnaast kan er gestart worden met medicatie om het vocht af te drijven of kan er bijvoorbeeld gezwachteld worden.
Hartfalen in de praktijk
Tijdens mijn dienst op de longafdeling draag ik een tijdje geleden zorg voor mevrouw V., een 64-jarige dame bekend met longkanker, opgenomen nadat ze onwel is geworden tijdens een chemokuur. Mevrouw bleek een astma cardiale te hebben doorgemaakt, waarbij er een acute benauwdheid was opgetreden waarvoor opname noodzakelijk was. Mevrouw kreeg zuurstof en plastabletten en in plaats van dat ze hiervan opknapte, begon hier voor haar de ellende. Er werd te veel vocht onttrokken waardoor ze juist ondervuld raakte en er een infuus gestart moest worden. Haar diuretica werd tot nader order gestaakt zodat er niet nog meer vocht onttrokken zou worden.
Na enkele dagen was de zuurstoftherapie en infusie niet meer noodzakelijk. Helaas hadden de nieren van mevrouw een flinke optater gekregen en begon ze weer langzaam vocht vast te houden. Door de slechte nierfunctie was herstarten van haar diuretica niet mogelijk, dus werd het kiezen tussen twee kwaden. Haar hart heeft de strijd daarbij helaas verloren. Na opnieuw een astma cardiale besloot mevrouw de behandeling te staken. Een paar dagen later is ze in het bijzijn van haar naasten overleden.
Deze casus laat een duidelijk voorbeeld zien van het wankele evenwicht dat kan ontstaan bij decompensatio cordis. Het laat ook zien dat de behandeling hiervan niet altijd gemakkelijk is en benadrukt nogmaals het belang van goede observaties en anticipatie van ons als verpleegkundige. Het is vaak balanceren op een dun randje waarbij je maar een verkeerde beweging hoeft te maken en het kwaad geschied is. Gelukkig is dit lang niet altijd het geval en is hier vaak pas sprake van in een vergevorderd stadium van decompensatio cordis. Hoe dan ook, onze verpleegkundige observaties blijven essentieel bij dit ziektebeeld.
Wil je meer leren over hart- en vaatziekten? Ga dan naar de Hartweek voor zorgprofessionals in het Catharina Ziekenhuis Eindhoven. Aanmelden kan nog tot 18 september.
