Het is belangrijk dat je voor jezelf zorgt in drukke werkperiodes. We weten het allemaal, maar passen we het ook toe? Eerder gaf Marc Rietveld, geestelijk verzorger in het UMC Utrecht, een aantal focuspunten voor die drukke momenten. Zorgverlener Tamara werkt op een covid-afdeling en weet maar al te goed hoe heftig het werk kan zijn.
Tamara vertelt hoe zij omgaat met onzekerheden, angst, verdriet en gelijktijdig een tijd die je ontwikkeling een boost geeft. Na vijftien jaar als chirurgisch verpleegkundige werkt ze nu op een cohortafdeling. Aarzelend geeft ze toe: “Ik mag het bijna niet zeggen, maar professioneel gezien is het ook een hele toffe tijd.”
‘Niet meer vertrouwen op instinct’
Tamara legt uit hoe we varen op onze ervaringen. Als je al die jaren een bepaalde structuur bent gewend en je kan terugvallen op je geleerde kennis, dan creëer je zekerheid. Je bent goed in wat je doet. Voor velen viel die zekerheid weg toen de vertrouwde omgeving werd omgetoverd tot een cohortafdeling. “Ik stond als een groentje te kijken naar patiënten die steeds benauwder werden en kon niet meer vertrouwen op mijn instinct. Als iemand naar adem hapt, is mijn eerstes reactie meer zuurstof toedienen. Zo heb ik het als chirurgisch verpleegkundige geleerd. Nu had ik opeens te maken met een intern probleem, dat niet op te lossen was door het te verwijderen. Medicatie en minder zuurstof, dat was de manier. Dit maakte mij zo onzeker. Tot je na de zoveelste keer merkt dat het aanslaat.”
Geestelijk verzorger Marc Rietveld benadrukt hoe belangrijk het is om hierover te praten met de juiste personen. Maar hoe praat je met mensen als alle ‘onnodige’ samenkomsten worden weggenomen? Ook bij Tamara op de afdeling ontstond de behoefte aan leiding en een plek om deze onzekerheden uit te spreken. Het paramedische team, vergelijkbaar met het team waar Marc onderdeel van was, werd pas na een lange periode ingevoerd. “Ik heb hier nog geen gebruik van gemaakt, voor mij is het thuisfront de plek waar ik mijn ei kwijt kan”, vertelt Tamara. “Ik heb een stabiele thuissituatie waar ik altijd mijn hart kan luchten als het nodig is.” Een zichtbare plek geeft je een vertrouwd gevoel, zelfs als je er geen gebruik van maakt. Niemand moet rondlopen met het gevoel niet gehoord te worden.
De directeur van Tamara kwam om diezelfde reden in actie. De zorgbonus, die werd ingesteld vanwege de coronacrisis, bracht veel gedoe met zich mee. Om te laten zien dat hij achter het personeel stond, is er tijdens de tweede golf besloten om het gewoon uit te betalen. Praten met de juiste persoon is dus zeker een goed punt. Soms letterlijk, maar het kan ook in de vorm van een aanwezig thuisfront of een ander gebaar als steun in de rug.
Leren van de pandemie
Maar uitspreken was stap twee. Daarvoor moet je de signalen bij jezelf herkennen. Hoe ga je om met onzekerheden, angst en werkdruk? Waar de een onzekerheid ziet als een last, kan de ander dit inzetten als drijfveer. Wat je niet weet, kan je leren. Tamara heeft van haar onzekerheid haar uitdaging gemaakt. “Het is een schrijnende situatie waar mensen zich in bevinden, daar spreek ik vaak over, maar professioneel gezien is het super interessant. Na vijftien jaar als chirurgisch verpleegkundige heb je al zoveel gezien en is vrijwel alles wel bekend. Nu kan ik elke week wel weer een nieuw reflectieverslag schrijven over alles wat ik heb geleerd. Het is vreselijk voor de patiënten, maar als ik mijzelf op deze manier kan ontwikkelen, is leuk misschien ook het goede woord.”
Tamara geeft toe dat dit ook haar manier is om het dragelijker te maken. Door te kijken naar de groei die je doormaakt en wat je met zijn allen hebt bereikt, geef je een negatieve situatie een positieve draai. En als je vervolgens je draai hebt gevonden, is het volgens Marc belangrijk dat je ook tijd voor jezelf maakt om je hoofd te legen. Het is heel verraderlijk voor iemand met een positieve houding om te denken dat het goed gaat. Ook dan heb je dagen die je zwaar kunnen vallen. Hij gaf als tip: ‘Ga wandelen en neem een frisse neus, lees een boek, strijk gedachteloos de was of misschien werkt mediteren wel voor jou.’
Die rustmomenten heeft Tamara lange tijd onbewust aangegrepen. Ze vertelt: “Toen ik in het artikel las dat wandelen goed voor je is, dacht ik opeens: ‘Ja, dat is ook mijn manier’. Op Tweede Kerstdag had ik zo’n heftige dag. Vanaf het begin liepen we achter en een ziekmelding was de druppel. Het eerste moment dat ik weer kon ademhalen, was het moment dat ik het ziekenhuis uit liep en mijn mondkapje af kon doen. Letterlijk een verademing, die frisse winterse lucht. Normaal ga ik dan op in de waan van de dag, maar die dag was dat niet genoeg. Pas na een wandeling met mijn partner ben ik rustig gaan eten.”
Er zijn dagen waarop je met je collega’s gezellig luncht met kerstbrood en spijs en er zijn dagen die je afsluit met het gevoel nooit meer te willen werken. Dit contrast vraagt om aandacht voor jezelf en voor anderen. Want ook volgend jaar moet je nog plezier hebben in je werk.
