Familie, mantelzorgers en vrijwilligers zijn op dit moment al een onmisbare schakel om de kwaliteit van zorg voor ouderen te kunnen waarborgen. En volgens verpleegkundige Patty zal dit alleen maar toenemen. Ze vertelt over de samenwerking tussen zorgverlener en mantelzorger.
Samen met mijn collega’s van Zorggroep Solis heb ik recent de theatervoorstelling “Mag ik je kussen?” van Theatermakers Radio Kootwijk gezien. Daarin wordt (pijnlijk) duidelijk dat er door de vergrijzing en de toenemende zorgvraag grote uitdagingen ontstaan om voor onze ouderen in Nederland te kunnen blijven zorgen. Deze voorstelling is gratis toegankelijk voor organisaties en medewerkers in de VVT.
Mantelzorgers zijn heel waardevol
De vergrijzing neemt toe en het personeelstekort in de langdurige zorg ook. Als ouderen langer thuis blijven wonen, zou dat een oplossing zijn voor het personeelstekort in verpleeghuizen. Maar als ouderen langer thuis wonen, betekent dat eigenlijk een verschuiving van de verpleeghuiszorg naar de wijkzorg. En het is niet zo dat daar de blikjes personeel wekelijks geleverd worden. Dus hoe zien ze dit in politiek Den Haag voor zich? Juist, de mantelzorgers. De mantelzorgers zijn dé verbindende schakel tussen de ouderen en de zorg. Wat de oudere zelf niet meer kan, kan de mantelzorger wellicht.
Wij zijn er nu wel achter dat een actieve bijdrage door familie en/of mantelzorgers heel waardevol is. De afwas doen, een wandeling maken, gezelschap houden, fietsen met de duofiets. Zeer waardevolle momenten, zowel voor de mantelzorgers als onze bewoners. Ook het bijwonen van activiteiten, waardoor bewoners gestimuleerd worden om mee te gaan kan heel helpend zijn. Een echtpaar dat eigenlijk niet naar activiteiten ging, gaat nu door positieve stimulans en gezelschap van familie wekelijks naar de bingo. Ze genieten en daardoor hebben ze op andere dagen ook meer positieve energie.
In gesprek met elkaar
Ook op mijn werklocatie zien wij de uitdagingen voor de toekomst. Begin dit jaar hebben wij daarom een mantelzorgbijeenkomst gehouden met als belangrijkste thema de samenwerking tussen zorg en mantelzorg. Voor een goede samenwerking met mantelzorgers en familie is het belangrijk om elkaar te leren kennen. Pas dan ontstaat er wederzijds begrip en vertrouwen. Wij willen dat niet alleen onze bewoners, maar ook de mantelzorgers en familieleden zich thuis voelen op onze locatie.
We begonnen met een presentatie vol algemene informatie over de vergrijzing, communicatie en wat een mantelzorger kan betekenen. Hierna zijn we in kleinere groepen met elkaar in gesprek gegaan, aan de hand van stellingen. Denk daarbij aan de stelling: ‘Ik ben als mantelzorger op de hoogte van wat ik kan betekenen in het zorgproces van mijn naaste.’ In de praktijk blijkt dat dit niet altijd het geval is. Het is niet altijd duidelijk waar mantelzorgers of cliënten met hun vragen terecht kunnen.
Ook gebruikten we de stelling: ‘De planten water geven, dat doet de zorg toch?’ Door de stellingen konden wij het gesprek aangaan over noodzakelijke zorg versus wenselijke zorg. Hier zit namelijk een groot verschil in. Als zorg kunnen wij onze ADL-zorg en wondzorg prima uitvoeren zonder planten in de kamer. Als familie wordt verwacht dat als iemand bij ons woont, wij de planten water geven. Verwachtingenmanagement en communicatie is dus van groot belang.
Er niet alleen voor staan
Dit kleine voorbeeld over planten maakt duidelijk dat we nog veel kunnen verbeteren aan de communicatie en samenwerking, om zo samen te werken aan het welzijn van onze bewoners. Op onze locatie gaan wij daarom vanaf nu mantelzorggesprekken voeren. In deze gesprekken ligt de nadruk op de mantelzorger: wij zien u, wij willen weten hoe het met u gaat en hoe wij samen kunnen zorgen voor uw naaste.
Een mantelzorger kan flink overbelast zijn als hun naaste na een periode van thuis zorgen verhuist naar een verpleeghuis. Hoe fijn is het als daar ook aandacht voor is? En iemand ontzorgd wordt en daardoor wel ruimte voelt om op een ander moment te ondersteunen? Hoe mooi is het als je kan gaan samenwerken en de mantelzorger er niet meer alleen voor staat?
Een mooi voorbeeld over samenwerking na een mantelzorggesprek is dat een bewoonster in ons verpleeghuis doordeweeks één keer gedoucht wordt door ons, en dat haar dochters in het weekend een tweede keer douchen. Nadat dit besproken is, hebben de dochters twee keer meegekeken met het douchen, waarna zij het nu zelf wekelijks oppakken in het weekend. Hoe fijn dat mevrouw een tweede keer kan douchen en hoe mooi dat de familie hierin participeert. De dochters gaven daarbij aan dat zij niet wisten of dit mocht en het daarom niet direct aangeboden hebben.
Mantelzorgers worden noodzakelijk
De belangrijkste les die wij geleerd hebben van de mantelzorgavond en van de gesprekken die er tot nu toe zijn gevoerd, is dat een open en toegankelijke wederzijdse communicatie de eerste en belangrijkste stap is om tot een goede samenwerking te komen. Zorg dat je als aanspreekpunt bereikbaar bent voor mantelzorgers/familie. Houd ze op de hoogte bij veranderingen in de zorgverlening. En vraag vooral al bij de start wat zij altijd hebben betekend voor hun naaste en hoe zij ons zouden willen ondersteunen bij de zorgverlening. Maak het contact laagdrempelig en zorg dat er regelmatig communicatie is.
De afgelopen week heb ik een brief verstuurd naar de mantelzorgers en onze bewoners. Hierin delen wij ook als zorgverleners onze gevoelens. Het doet ons ook verdriet als wij met minder handen minder zorg kunnen verlenen. Het doet ons ook verdriet als wij niet direct kunnen komen als iemand nodig naar het toilet moet en iemand daardoor niet op tijd bij het toilet is. Maar het is de realiteit en de harde werkelijkheid waar we het mee moeten doen. In andere landen in de wereld is het de normaalste zaak van de wereld dat je als familie voor elkaar zorgt. In Nederland was dat heel lang niet het geval, maar vanaf nu hebben wij elkaar nodig. Gelukkig staan wij als zorgverleners vaker voor uitdagingen in ons werk en gaan wij deze uitdaging ook met goede moed aan! Wij zien uit naar een prettige samenwerking met onze bewoners en mantelzorgers.
