Maar liefst 92% van de mensen met dementie heeft last van cognitieve gedragsproblemen. Om dit probleem te voorkomen bedacht Ton Bakker, specialist in ouderengeneeskunde, samen met zijn collega’s de STIP-methode: Stapsgewijze Integrale preventie en behandeling van Probleemgedrag. “Daarbij kijk je vanaf het eerste moment dat dementie wordt gesignaleerd, methodisch naar hoe je de zorg het beste kan vormgeven”, vertelt Ton.
Bij dementie kan je de wereld en jezelf steeds minder goed begrijpen. Veel patiënten hebben daar moeite mee. “Wat je gewend was om te doen lukt niet meer of minder goed”, legt Bakker uit. “Dat is bepalend voor hoe je je voelt én belangrijk voor je kwaliteit van leven.” Deze gedragsproblemen leiden vaak tot een opname in een verpleeghuis, omdat veel mantelzorgers de druk niet aankunnen. Dat ligt volgens Bakker niet aan de cognitieve achteruitgang, maar aan de onbeheersbare emoties.
Weinig verbetering
De emotionele aanpak van dementie schoot tekort, zowel thuis als in verpleeghuizen. Dat blijkt uit inspectierapporten uit 2015 en 2020. “Vooral in verpleeghuizen was het duidelijk dat het niet goed ging en er niet veel werd verbeterd”, licht Bakker toe. “Dat doen mensen natuurlijk niet expres. Ze weten simpelweg niet hoe ze het aan moeten pakken.” Met de STIP-methode komt daar verandering in: “Het geeft mooie handvaten voor het voorkomen en behandelen van de emoties van patiënten. Als je de wereld wat minder begrijpt, maar je je wel goed voelt, wat is dan het probleem?”
Belangrijke factoren die meespelen bij dit tekort zijn beperkte kennis en kunde, maar ook het bestuur en management helpen niet altijd mee om deze zorg te faciliteren. “Dat komt deels omdat er een tekort aan personeel is. Als mensen niet trots zijn op hun werk, houd je ze minder goed vast en trek je minder nieuw personeel aan”, verklaart Bakker. Een deel van de problematiek zou volgens Bakker dan ook liggen aan het feit dat personeel niet goed is uitgerust voor de taken die ze hebben. “De juiste disciplines zijn niet altijd aanwezig.”
De STIP-methode
Maar hoe zit de STIP-methode dan in elkaar? Het bestaat uit twee elementen: vijf fasen van Klinisch Redeneren en vier Stepped Care elementen gericht op Preventie, Begeleiden en Behandelen. De nadruk ligt daarbij op de preventie van emotionele problemen. Wanneer je als hulpverlener met een patiënt in contact komt, kijk je meteen of deze problemen spelen. We proberen achterliggende oorzaken in beeld te brengen. “Zo kan je direct reageren en hulp bieden, in plaats van afwachten tot er problemen zijn”, legt Bakker uit. “Wat we nu vaak zien is dat iemand wordt opgenomen en we daarna ontdekken hoe diegene in elkaar zit. Dan kan iemand somber, boos of achterdochtig reageren. Pas als dat wordt opgemerkt gaan we er goed naar kijken. Bij de STIP-methode doen we dat anders: vanaf het eerste moment kijk je naar hoe je de zorg het beste persoonsgericht kan vormgeven. Dat doen we methodisch, volgens duidelijke fasen. Verpleeghuizen in Vlissingen en Capelle aan den IJssel zijn nu gestart met onze methode, uit onderzoek blijkt dat er duidelijk vooruitgang is.”
Omdat 92% van de mensen met dementie een emotioneel probleem ervaart, loont het volgens Bakker echt om daar vanaf het begin methodisch aandacht voor te hebben. “Elke patiënt heeft een andere reden voor gedragsproblemen. Het is dus belangrijk dat je daar dieper op ingaat, in plaats van enkel te reageren op wat je ziet.”
Meer leren over dementie
Wil jij meer weten over het onderwerp dementie en je verder verdiepen in dit ziektebeeld? In onze podcast De Interventie zijn we het gesprek aangegaan met ergotherapeut Lisette Booij, die dagelijks met deze zorgvragers werkt. In een half uurtje deelt zij haar kennis over dit dementie en vertelt ze o.a. over de grootste uitdagingen, hoe je de omgeving het beste aan laat sluiten op deze cliënt en hoe je het beste om kunt gaan met mensen die dementie hebben. Natuurlijk kun je ‘m ook op Spotify luisteren of in Google en Apple Podcasts terugvinden.
