Een paar jaar geleden werkte ik in het UMC Utrecht. Ik had mijn gitaar meegenomen na een optreden de avond ervoor. Ik had toen nooit verwacht dat dit zo’n grote impact zou hebben op mijn verdere leven.
Collega’s hadden gekscherend gezegd: “Speel je anders wat voor ons in de pauze?”, waarop ik, licht ongemakkelijk, had geantwoord: “Is goed hoor”. Vlak voor de pauze herinnerde een collega me hieraan, en voegde daar aan toe “Oh, maar dat zou deze patiënt ook heel leuk vinden waarschijnlijk”.
Ik voelde dat ook zo en heb de gitaar gepakt, ben de kamer op gegaan en speelde een liedje van Coldplay voor haar. De impact die dit had, op haar, maar ook op de collega’s die binnenkwamen en mijzelf, maakte zo’n indruk dat ik voelde hoe muziek een heel waardevolle rol kan hebben binnen de zorg.
Steeds vaker nam ik de gitaar spontaan mee en speelde voor patiënten. Voor het slapen gaan, bij het wakker worden en uiteindelijk op elk geschikt moment tijdens of na een dienst. Mensen hebben verschillende smaken en tijdens verschillende momenten in hun ziekzijn is er soms wel en soms juist geen behoefte aan. Maar uiteindelijk wijst dat zichzelf altijd wel door gewoon te vragen of iemand er behoefte aan heeft of niet.
Het effect dat ik zie is zo bijzonder dat ik zonder twijfel kan zeggen dat veel van mijn meest intieme momenten in de verpleegkunde met muziek hebben afgespeeld. Wat ik zie is dat mensen ontspannen en dan los durven laten. Er ontstaat ruimte voor wat er in ze leeft, als mens.
Gestript van alles wat ze ‘zijn’: werk, maatschappelijke status, een lichaam dat ineens niet meer meewerkt, ontstaan er krachtige momenten om op een rijtje te zetten wie ze zijn in het leven, welke koers ze hebben gevaren, en welke kant ze op willen. Een mogelijkheid om wakker geschud te worden, om een positieve beweging in te zetten.
Als zorgverlener voelt het als een eer om mensen en hun familie te mogen ondersteunen in deze periode, om vrij van oordeel en projectie ze de ruimte te mogen geven om dit proces te doorlopen, ongeacht de uitkomst. Ik hoop altijd wel op het allerbeste, maar realistisch gezien hebben we dat niet in de hand. Dat is voor mensen op de intensive care wel duidelijk.
Muziek is niet uniek als mogelijkheid om op een dieper niveau met mensen te verbinden. Uiteindelijk gaat het om de verbinding van mens tot mens, van hart tot hart. Twee mensen die bereid zijn open met elkaar in contact te staan en te delen wat er in dat moment leeft, oprecht en open. Muziek is een heel mooi medium om die opening te creëren.
Tegelijkertijd kan het op héél veel verschillende manieren en iedereen kan daar zijn unieke draai in vinden. We spelen spelletjes met patiënten, gaan met bed en al even naar buiten, hangen foto’s op van wat mensen belangrijk vinden in hun leven om hier een gesprek mee aan te gaan. Een kleine opening, zoals praten over wat iemands favoriete hobby is, kan die ingang al geven. Gewoon naast de patiënt gaan zitten en vragen: “Hoe gaat het eigenlijk met je?”.
Ik merk bij mezelf dat er een verschuiving heeft plaatsgevonden in wat ik belangrijk vind en wat mijn motivatie is om naar werk te gaan. Ik voel dat ik er voor mensen wil zijn, om ze te ondersteunen in wat er in ze leeft. En ik wil zo goed mogelijk een omgeving creëren om ze uit een ogenschijnlijk vervelende situatie iets positiefs te kunnen laten halen. Ik merk dat dat is wat me voldoening geeft en de energie om dit werk te doen. Dat is voor mij ook waar werkgeluk.
Ik zit daarin net zo lief naast een GHB-intoxicant om met hem te praten over wat hij nodig heeft om weer in zijn eigen kracht te komen, als er voor een diep septische patiënt en zijn familie te zijn. Niemand kiest voor zijn ellende en de één is net meer capabel om zichzelf uit de problemen te houden dan de ander. Hoe mooi is het als mensen na een diepe crisis hun leven weer op de rails hebben en kunnen zeggen “Het was me wat, maar ik ben blij dat ik heb doorgezet”. Dat is me de tijd en energie waard.
Wat voor mij belangrijk is, wil niet zeggen dat dat voor iedereen zo is. Uiteindelijk is de vraag “Hoe kan ik mezelf zijn in een dynamische, soms hectische omgeving en met allerlei verschillende opvattingen en belangen?”. “Hoe creëer ik een gezonde balans in dit alles?” Vrije tijd, ontspanning, een gezond werktempo, veilig voelen, bekwaam zijn en blijven, weten wat je nodig hebt en de ruimte daar voor creëren.
Een werkgever kan daar bij helpen, maar dat zullen we toch echt zelf moeten initiëren. Ik voel ook dat de verantwoordelijkheid om te ontdekken wat belangrijk voor me is in het leven, en daarmee in het werk, bij mijzelf ligt. Want wat ik merk, is dat hoe meer ik voor mijzelf ontdek wie ik ben en wat ik nodig heb, hoe meer de ruimte ook ontstaat om dat in te kunnen brengen. Uiteindelijk wil iedereen, diep van binnen, toch gewoon zichzelf zijn?
