Opvliegers, slaapproblemen en zweten: allemaal symptomen die bij de overgang horen. Veel vrouwen vinden het lastig om met de fysieke, emotionele en mentale veranderingen om te gaan die daarbij komen kijken. “Sommige vrouwen hebben mildere symptomen, terwijl andere er flink last van hebben”, vertelt overgangsconsulente Caroline van Lokven.
Caroline maakte vijftien jaar geleden de overstap van verpleegkundige op de afdelingen cardiologie en intensive care naar de functie van overgangsconsulent. Ze vertelt: “Dat vond ik heel leuk om te doen, maar het werk werd fysiek te zwaar. Toen kwam dit op m’n pad. Ik stond zelf net aan het begin van de overgang, waarbij ik hele vervelende klachten ervaarde. Ik wist er veel te weinig van en dacht: dit is een kans om andere vrouwen te gaan helpen. De beslissing om de stap te nemen en de opleiding te volgen was snel genomen.”
De overgangsconsulente van de VVOC (Vereniging Verpleegkundig Overgangsconsulenten) helpt vrouwen nu bij het onder controle krijgen van hun symptomen en het verbeteren van hun gezondheid. Zo bevordert ze een soepele overgang naar deze nieuwe levensfase. “De overgang wordt, in ieder geval in Nederland, niet als ziekte gezien en dus makkelijk aan de kant geschoven. Terwijl je er wel serieuze klachten aan kan overhouden. Denk aan angst, somberheid of paniekklachten. Maar ook hevige menstruaties, onregelmatige cyclus. Het nachtzweten, slecht slapen, gewrichtsklachten. Dat heeft echt een impact.”
Vrouwen worden steeds ouder
Caroline benadrukt het belang van het aanpassen van voeding en levensstijl tijdens de overgang, omdat vrouwen na de menopauze meer vatbaar zijn voor gezondheidsrisico’s. Denk daarbij aan een hoge bloeddruk, botontkalking en hart- en vaatziekten. “Wij vrouwen worden nu gemiddeld 83 jaar oud, terwijl je gemiddeld op 51-jarige leeftijd stopt met menstrueren. Dat wil zeggen dat we een derde van ons leven zonder hormonen moeten overbruggen, een onnatuurlijke situatie”, zegt ze. Het is daarom belangrijk om extra goed voor jezelf te zorgen en daarmee zo gezond mogelijk oud te worden.
“Bijna alle vrouwen werken, dat was honderd jaar geleden wel anders. Slaap je slecht of ervaar je concentratieproblemen? Dan heeft dat invloed op je werk.” Daarom is het volgens Caroline ook belangrijk dat bedrijven beter begrijpen welke uitdagingen de overgang met zich meebrengt. “Door middel van workshops en lezingen worden vrouwen en hun leidinggevenden beter geïnformeerd over de symptomen van de overgang en krijgen ze tools aangereikt om uitval te voorkomen.” Ziekteverzuim als gevolg van de overgang kan immers kostbaar zijn voor bedrijven.
Gelukkig zijn er verschillende manieren om vrouwen te ondersteunen. “Zoals het aanbieden van thuiswerken, flexibele diensten, een rustigere werkplek, meer pauzes, tijdelijk minder werkuren of een tijdje minder onregelmatig werken”, vertelt Caroline. “Het verminderen van prikkels kan vermoeidheid en stress namelijk voorkomen. Door deze aanpassingen te maken, kunnen bedrijven zorgen voor een betere werkervaring voor vrouwen in de overgang.”
Naar de huisarts
Er is te weinig zorg voor vrouwen met overgangsklachten, vindt Caroline. Dat begint al bij de huisarts. “In de opleiding wordt er onvoldoende aandacht besteed aan de herkenning van beginnende overgangsklachten, en dan vooral de psychische symptomen zoals somberheid, angst en paniek. Daardoor worden vooral die beginnende overgangsklachten niet herkend.” En dat is jammer, want het kan een groot verschil maken in de fysieke en mentale gezondheid. “Verdiep jezelf daarom goed in de overgang”, raadt Caroline aan. “Lees er veel over: er zijn hele leuke boeken te vinden en je kan er op internet veel over vinden. Heb je toch nog vragen of klachten of voel je je onzeker: zoek dan hulp.”
Die hulp uit zich bijvoorbeeld in hormoontherapie. “Dat kan voor veel vrouwen een goede oplossing zijn om beter te slapen en zich weer goed te voelen. Hoewel het niet voor iedereen geschikt is, kan het voor de meeste vrouwen een effectieve behandeling zijn.” Maar Caroline benadrukt wel: tijdens de overgang verander je zowel fysiek als mentaal en deze verandering houd je niet tegen. “Het maakt het in die zin moeilijk dat vrouwen in slechts vier tot zeven jaar een enorme verandering doormaken.”
Daarom is de persoonlijke aandacht zo’n belangrijk aspect en vindt Caroline het belangrijk dat de samenwerking met huisartsen nog beter verloopt. “In tegenstelling tot (huis)artsen, hebben wij als overgangsconsulenten veel tijd te besteden aan onze cliënten. We nemen de tijd voor jou en jouw klachten en ervaringen. Zo sprak ik bijvoorbeeld een vrouw die al bij de gynaecoloog was geweest. Ze kreeg hormoontherapie voorgeschreven, maar het ging haar allemaal veel te snel. Voor ze het wist stond ze weer buiten.” Ze wilde meer uitleg, omdat de bijsluiter haar zorgen baarde. “Ik nam de tijd om met haar te praten. In die anderhalf uur konden we alles grondig bespreken. Ik kon haar geruststellen en de nodige informatie geven. Ze vertrok dankbaar en opgelucht. Persoonlijke aandacht en duidelijke uitleg zijn essentieel voor onze cliënten.”
Meer weten over het werk van overgangsconsulenten?
Luister naar onze podcast De Interventie, waarin we met overgangsconsulent Martine den Hoedt in gesprek gaan over de overgangsfase. Martine vertelt onder andere hoe je de overgang herkent, waar je op moet letten en wat er te doen valt tegen vervelende klachten. Wil jij je verder specialiseren als overgangsconsulent? Volg dan deze opleiding bij Breederode Hogeschool.
