De palliatieve zorg is een bijzonder vakgebied met een enorme betekenis, wat met recht in het zonnetje gezet mag worden. Verpleegkundig specialist Merel de la Combé-Vonk deelt al haar redenen om voor deze zorg te kiezen. En dat zijn er nogal wat.
Leuk? De palliatieve zorg is toch niet leuk? Eerder mooi of bijzonder, leuk is niet het juiste woord! Toch ben ik blij dat ik mijn werk leuk vind en ik kan met recht zeggen: ik vind werken in de palliatieve zorg leuk! Dat heeft er niets mee te maken dat het leuk is om mensen in te zien leveren en op den duur zelfs te zien sterven, maar dat het leuk is om iets voor iemand te betekenen in de laatste fase van zijn leven. Mooi en bijzonder is het natuurlijk ook, laat me je uitleggen waarom.
1. Je kan echt iets bijdragen aan het leven van iemand
Bij het verlenen van palliatieve zorg loop je met iemand mee tijdens een heel belangrijk deel van het leven: het laatste deel. Omdat er in dat laatste deel vaak sprake is van gezondheidsproblemen of van beperkingen, kan je als zorgverlener heel erg veel betekenen. Denk hierbij aan het bestrijden van symptomen, maar ook aan het kijken wat iemand nog kan en wil. Je kan bijvoorbeeld meedenken in de energieverdeling gedurende de dag, zodat iemand die dagelijkse wandeling nog kan maken. Het gaat om het toevoegen van leven aan de dagen en niet zozeer om het toevoegen van dagen aan het leven.
2. Je bent van groot belang voor de naasten
Palliatieve zorg gaat niet alleen over de patiënt zelf, maar ook over het systeem om iemand heen. Als zorgverlener speel je ook voor hen een belangrijke rol. Enerzijds als vraagbaak en adviseur, maar anderzijds ook als een soort poortwachter: je signaleert problemen bij de naasten en trekt aan de bel als het niet goed gaat. Je kan bijvoorbeeld zien dat naasten overbelast raken of emotioneel in de knoop raken. Als zorgverlener kan je dan passende hulp inschakelen, wat een heel belangrijke taak is!
3. Het is heel menselijke zorg die je uitdaagt tot nadenken
Het gaat binnen de palliatieve zorg vooral om de mens en alles om deze mens heen. Wie is iemand, wat wil iemand, wat maakt de dag de moeite waard voor diegene? We kijken in de palliatieve zorg naar de hele mens, niet alleen naar de lichamelijke klacht, het laboratoriumonderzoek of de longfoto. Alles bij elkaar is uiteindelijk bepalend voor het ingezette beleid. Het is dus van belang om verder te denken dan de losse problemen, maar om alles in verband met elkaar te brengen. Shared decision making is essentieel in de palliatieve zorg.
4. Het is bij uitstek complexe zorg
Om ervoor te zorgen dat iemand zich in de laatste periode van zijn of haar leven op alle dimensies nog zo goed mogelijk voelt, is complex. Er is veel kennis en een proactieve houding voor nodig om dit voor elkaar te krijgen. De juiste disciplines moeten ingezet worden en de geboden zorg moet met regelmaat geëvalueerd worden. Als iemand niet lang meer te leven heeft, worden er soms andere keuzes gemaakt om vervelende symptomen te bestrijden dan bij iemand die nog jaren te gaan heeft. Daarbij is de afweging die gemaakt moet worden altijd: weegt een behandeling op tegen vervelende bijwerkingen. Want zeker voor medicatie geldt: baat het niet, dan schaadt het vaak wel.
5. Je doet veel levenservaring op
Er wordt vaak gezegd dat je snel volwassen wordt zodra je als jongvolwassene in de zorg gaat werken. Binnen de palliatieve zorg geldt dit misschien wel keer 10. Toen ik 19 was zat ik voor het eerst naast iemand die dood ging, je bent dan met totaal andere dingen bezig dan je leeftijdsgenoten. Wat mij betreft is het alleen maar mooi om deze levenservaring op te doen en heeft het me veel gebracht.
6. Het gaat niet alleen maar over de dood
Zoals ik zo vaak zeg: palliatieve zorg gaat niet over de dood, maar over het leven. Palliatieve zorg begint veel eerder dan wanneer iemand nog maar een paar weken of zelfs dagen te leven heeft. Als iemand een diagnose krijgt van een chronische, progressieve aandoening dan kan je al starten met het verlenen van palliatieve zorg. Dan heb je soms nog jaren te tijd om iemand te leren kennen en te begeleiden. En juist het leven vieren, dát maakt het werken in de palliatieve zorg zo mooi en leuk.
7. De dood kan ook mooi zijn
De dood is een van de meest belangrijke gebeurtenissen in iemands leven. Waarom zouden we dat dan niet prachtig maken? Natuurlijk lukt dat niet altijd, maar ik heb echt veel mooie sterfbedden gezien. Dan heerst er een serene rust en is de kamer vervuld met liefde. De patiënt voelt zich comfortabel en de naasten voelen zich gesteund. We kunnen ook dingen inzetten als muziek, aromatherapie of kaarsen. Je kan het zo gek niet verzinnen, het kan geregeld worden. Alles zodat iemand maar mag sterven op een manier die past bij hoe hij geleefd heeft. De dood verenigt ook, meer dan eens brengt het mensen weer samen.
De dood is niet eens het einde van de palliatieve zorg. De nazorg voor de naasten mag ook niet vergeten worden! In veel gevallen kan je als zorgverlener ook na de dood van de patiënt nog iets betekenen voor de naasten. Soms in de vorm van een schouder om op te huilen, in een nagesprek of met een bericht ter condoleance. Bij ons worden er ook herdenkingsdiensten georganiseerd, waar familieleden, bewoners en medewerkers de overleden bewoners herdenken. Dit wordt vaak als heel waardevol ervaren.
