Iedereen kent wel iemand in zijn omgeving die een depressie doormaakt, of iemand die weer iemand kent met een depressie. De broer van je schoonzus, zijn moeder, een goede vriendin, etc. We speculeren er dan ook op los wat de oorzaak kan zijn en wat het beste voor die persoon is, maar ga je ook weleens in gesprek met diegene die de depressie doormaakt?
Wat ik vaak hoor van cliënten, is dat ze zich ontzettend eenzaam voelen. Eenzaam omdat ze zelf vaak contact vermijden, maar vooral ook omdat ze ‘genegeerd’ worden. Dat negeren is vaak niet opzettelijk, maar juist omdat veel mensen niet goed weten wat ze tegen iemand moeten zeggen.
Het is natuurlijk veel makkelijker om een praatje te maken met iemand die een gebroken been heeft. Dat is immers zichtbaar en voorspelbaar. Je breekt je been, dat doet pijn, je krijgt gips, eventueel een operatie en krijgt van de arts een indicatie over de herstelperiode.
Een depressie is minder duidelijk dan een gebroken been
Bij een depressie ligt dat net even anders. We weten allemaal wel ongeveer wat het is, maar toch ook weer niet. Daarnaast is het voor buitenstaanders maar moeilijk voor te stellen hoe dat het voelt. En de herstelperiode? Een week, een maand, een jaar? Voor altijd? Tja, hoe lang duurt het eigenlijk? Dat is nogal maatwerk en varieert dus nogal. Wat is de oorzaak, zijn er andere problemen, slaat de behandeling en eventuele medicatie aan?
Kortom: veel onduidelijkheden. Bovendien vinden veel mensen het moeilijk om over gevoelens te praten of dingen die minder leuk zijn te bespreken. De keerzijde: eenzaamheid. En eenzaamheid versterkt een depressie. Onbegrip vanuit beide partijen met als resultaat een sociaal isolement.
Wat zeg je tegen iemand met een depressie
Maar eigenlijk hoeft het helemaal niet zo moeilijk te zijn. Het begint natuurlijk met begrip. Zoek eens wat dingen op over een depressie, ervaringsverhalen, symptomen, oorzaken.. Zo krijg je een beter beeld over wat er allemaal bij komt kijken en dat geen depressie hetzelfde is. Praat niet achter diegene zijn rug om maar ga rechtstreeks naar iemand toe.
En dan komt het moeilijkste natuurlijk: wat moet je dan zeggen? ‘’Hey, alles goed?’’ Mwa, dat is misschien een minder goed idee. Maar om eerlijk te zijn, is dat al beter dan helemaal niets zeggen. Gelukkig heb ik wat tips voor je!
“Maar je ziet er toch goed uit?”
Vaak zeggen we uit een bepaalde ongemakkelijkheid vaak dingen die eigenlijk heel lomp kunnen overkomen. Je kunt beter vragen: “Hoe gaat het vandaag met je?” of “Hoe voel je je vandaag?” Wat je ook doet, zeg zeker niet dingen als: ‘’Maar je ziet er toch goed uit?’’ Daarmee zeg je eigenlijk, hoewel je het misschien niet bedoelt: je ziet er goed uit, dus die depressie zal ook wel meevallen.
In werkelijkheid heeft iemand misschien wel al zijn moed bij elkaar geraapt om uit bed te komen, kleding aan te doen en ook nog eens de haren te kammen, make-up op te doen en de grootste stap: buiten te komen. Een dagelijkse strijd die enorm veel energie kost. Nee, het valt niet mee. Mag je dan helemaal niet zeggen dat iemand er goed uitziet? Natuurlijk wel, maar niet in de context met: “Goh, heb jij een depressie? Oh, maar je ziet er toch goed uit?”
Nog een tip: Je kunt bijvoorbeeld zeggen dat je het heel vervelend voor iemand vindt en dat je je niet kunt voorstellen wat het allemaal inhoudt, maar dat je wel je best wil doen om het te kunnen begrijpen. Natuurlijk geldt bij alles wat je zegt dat je het wel moet menen.
Geef geen advies
Hoewel het voor jou als buitenstaander misschien machteloos voelt om niks te kunnen, is het beter om juist geen advies geven. Het is natuurlijk niet zo dat de betreffende persoon opeens niks meer weet. Het probleem is niet dat iemand niet weet hoe hij of zij goed voor zichzelf moet zorgen, maar juist dat het diegene niet goed lukt.
Zeggen dat iemand gezond moet eten en goed moet slapen of juist moet gaan sporten heeft dus helemaal geen zin en roept alleen maar weerstand op. Laat je huis- tuin en keuken opgedane psychiatrische kennis dus maar achterwege, Dr. Oetker!
Toon begrip
Wat je wel kunt doen is er voor die persoon zijn. Toon begrip en empathie. Oordeel niet en bied een luisterend oor aan. Al is het maar af en toe een belletje, kaartje of berichtje. Probeer te laten weten dat je er voor hem of haar bent en dat deze persoon er toe doet. Vraag ook of je wat kunt doen of betekenen maar liever niet: ‘’Als ik een keer wat kan doen, dan zeg het maar.’’
Maak het liever concreet. Dus: ‘’Kan ik nu iets voor je betekenen?’’ Met een klein klusje is iemand vaak al erg geholpen. Of neem iets te eten mee. Heb daarnaast niet de illusie dat je iets terug kunt verwachten. Iemand met een depressie is niet zichzelf en zal verder misschien weinig interesse terug tonen. Dit is niet bewust. Het hebben van een depressie kost ontzettend veel energie. Daarom is er maar weinig ruimte voor andere zaken.
Kortom, een depressie valt niet mee en is vaak eenzaam. Maak het bespreekbaar, hoe moeilijk je dat misschien ook vindt. Ben er voor diegene en houd in gedachte dat het nog steeds dezelfde persoon is. Hij of zij gaat momenteel alleen door een moeilijke periode. Je kunt echt het verschil maken door er te zijn.
Ben jij zorgprofessional en op zoek naar de inhoudelijk mooiste opdrachten in de GGZ?
DNZ heeft dé opdrachten en vacatures voor Psychiaters en Verpleegkundigen als ZZPer of in vast dienstverband.
