Als zorgverlener kan een suïcidale patiënt je best even voor het blok zetten. Het is een enge situatie waarin je vooral niet het verkeerde wil doen. Het kan dan best lastig zijn om je aanpak te bepalen, dus deel ik graag de do’s en don’ts die ik zelf heb ervaren.
Wat kan je als hulpverlener precies betekenen voor iemand met suïcidale gedachten? Zelf stond ik even met mijn bek vol tanden toen een patiënt mij voor het eerst vertelde dood te willen, maar er zijn zeker handvaten om de beste kwaliteit van zorg neer te zetten. Lees hier de do’s en don’ts!
DO
1. Leg contact
Vraag of iemand behoefte heeft aan een gesprek of liever op een andere manier afleiding zoekt, bijvoorbeeld door een spelletje te spelen, muziek te luisteren of een wandeling te maken. Bied meerdere mogelijkheden en probeer door middel van gezamenlijke besluitvorming tot de beste optie te komen.
2. Spreek open over de suïcidale gedachten of suïcidepoging.
Het is belangrijk dat je het lijden van de persoon met suïcidaal gedrag erkent, dat de patiënt zich gesteund voelt en dat er open gesproken kan worden over zijn of haar wens. Durf het gesprek hierover dus aan te gaan en wees daarin concreet. Er zijn een paar vragen die je tijdens zo’n gesprek kunnen helpen:
- Hebt u gedachten aan zelfdoding? Denkt u dat u dood beter af bent?
- Hebt u plannen om uzelf te doden?
- Hoe zien die plannen er uit? Welke methoden hebt u overwogen?
- Welke voorbereidingen hebt u getroffen?
- Hoeveel haast hebt u om uw plannen uit te voeren?
3. Stel een plan op
Maak samen een lijstje met (veiligheids)afspraken en houd deze binnen handbereik. Pas eventueel het crisissignaleringsplan aan op de nieuwe situatie, zodat zowel de patient zelf als naasten en hulpverleners weten hoe ze moeten handelen in verschillende fases.
4. Bied ondersteuning aan
Bespreek samen welke mogelijkheden er zijn voor ondersteuning. Daarbij kan je denken aan het praten met een ervaringsdeskundige of aansluiten bij een zelfhulp- of lotgenotengroep. Dit kan ook online.
DON’T
1. De verkeerde indruk geven
Praat iemand géén schuldgevoel aan. Leef mee en laat merken dat suïcidale gedachten er mogen zijn.
2. Meteen oplossen
Het voelt misschien even onnatuurlijk, maar ga niet meteen in de oplossingmodus! Kom niet direct met tips om iets te doen. Bespreek eerst rustig de situatie en luister naar het verhaal van de cliënt.
3. Het gesprek vermijden
Wacht niet af tot iemand er zelf mee komt of tot er sprake is van een crisis. Durf initiatief te nemen door het gesprek aan te gaan over de suïcidale gedachten, niet alleen op het moment zelf maar ook in latere fasen.
