Als justitieel verpleegkundige ben je elke dag in de weer met gedetineerden. Van het verzorgen van schotwonden en het helpen bij kraammoeders tot het begeleiden van een drugsverslaafde. Je moet er flink wat empathie voor hebben en stevig in je schoenen staan om dit werk te kunnen doen, maar de 42-jarige verpleegkundige Rik vindt dat het meer dan waard.
Het werk bij de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) is een vrij onbekend terrein in de zorg en Rik is er ook eigenlijk per toeval terecht gekomen. Hij vertelt hoe het is om in de gevangenis te werken en waarom hij het belangrijk vindt om deze ervaringen te delen.
Heeft iedereen recht op zorg?
“Ik ben nu 42 en werk hier nu vier jaar, maar daarvoor werkte ik al ruim twintig jaar voor dezelfde werkgever in de zorg. Toen ik met mijn kinderen bij een ballenbak zat en een oud-collega tegenkwam, vertelde hij zo enthousiast over zijn werk bij DJI dat ik dezelfde avond nog heb gesolliciteerd. Tot op de dag van vandaag heb ik daar ook zeker geen spijt van.”
Het Justitieel Centrum voor Somatische Zorg (JCvSZ) is gevestigd in Scheveningen en is het enige justitieel zorgcentrum in Nederland. Gedetineerden uit heel het land komen er terecht als zij daar zorg nodig hebben. “Reacties op dit vak zijn heel divers. De een vindt het heel bijzonder en de ander vindt dat deze mensen geen recht hebben op zorg. Ik vind juist dat iedereen, ondanks wat hij of zij gedaan heeft, recht heeft op zorg. Ik weet van mijn patiënten niet wat ze gedaan hebben en dat wil ik ook niet weten, hierdoor blijf ik neutraal en kan ik mijn beroep goed uitvoeren.”
Kraammoeders in de gevangenis
Rik vindt het werk bij Justitie erg dankbaar en haalt er vooral heel veel plezier uit, mede dankzij zijn collega’s. “Je zit de hele dag binnen als je dit werk doet, dus je moet er ook wel het beste van maken met je collega’s. Om dit werk te kunnen doen moet je stevig in je schoenen staan, maar ook een flinke dosis humor hebben”, legt Rik uit. “Met humor maak je de situatie een stuk luchtiger, wat ik altijd wel heel belangrijk vind. Je moet je voorstellen dat deze mensen het grootste gedeelte van de dag achter een gesloten deur zitten. Als jij dan de eerste persoon bent die ze zien nadat ze net weer naar buiten mogen, dan kan het voorkomen dat je een hele bui vol woede over je heen krijgt. Wat ik overigens ook heel goed kan begrijpen, maar je moet er wel tegen kunnen.”
Daarnaast is er ook nog een hele andere kant. Zo verzorgt Rik ook kraammoeders met hun pasgeboren baby’tjes. Een baby hoort niet in de gevangenis, maar het voelt enorm dubbel om een pasgeboren baby weg te halen bij hun moeder, vindt Rik. “Wat mij enorm bij is gebleven en waar ik nog steeds kippenvel van krijg als ik eraan denk, is een moment dat Jeugdzorg een baby weg kwam halen bij de moeder. Ik had de baby net in bad gedaan en het zat rustig bij de moeder te drinken, maar ik wist dat Jeugdzorg die dag zou komen om de baby weg te halen. Ik was net klaar toen ik de deur open hoorde gaan en drie mensen binnen kwamen lopen met een lege Maxi-Cosi. De moeder wist dat ze haar kindje niet mocht houden, maar wist niet wanneer Jeugdzorg precies zou komen. Binnen een kwartier kwamen de drie medewerkers weer met de baby naar buiten en de moeder bleef gillend, huilend en schreeuwend achter in de cel. Dat gaat nog steeds door merg en been als ik daar aan terug denk.”
Ambassadeur
Rik werkt in het enige ‘gevangenisziekenhuis’ in Nederland en is op social media inmiddels bekend als @Bajesbroederrik. Hij is ambassadeur geworden en heeft een Instagram- en Facebookpagina aangemaakt, waar hij ondertussen een vrij groot bereik heeft. Op Instagram volgen duizenden mensen wat hij op zijn werk meemaakt. Hier deelt hij kiekjes uit zijn vak en praat hij over zijn werk in de gevangenis.
Ook offline deelt Rik zijn werkervaringen. Zo gaat hij bijvoorbeeld veel naar scholen om lezingen te geven en studenten meer kennis te geven over deze kant van de zorg. Rik: “Tijdens de opleiding verpleegkunde hoor je dat je in het ziekenhuis, in de thuiszorg of in een verplegingshuis kan werken, maar niemand heeft het over de gevangenis als werkplek. Dat is een hele onbekende wereld en daarom vind ik het belangrijk om met mijn social media die onbekendheid te doorbreken.”
